بررسی استعارۀ خشم در زبان نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتای بینایشان/طالبی- حق بین- افراشی

بررسی استعارۀ خشم در زبان نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتاهای بینایشان مهناز طالبی دستنایی[1]فریده حق‌بین[2]آزیتا افراشی[3]تاریخ دریافت:20/12/91تاریخ تصویب:10/2/92چکیده مقالۀ حاضر به بررسی استعاره­های مفهومی خشم در آزمون‌ور‌ان نابینای مطلق مادرزاد می­پردازد. بر اساس آموزه‌های زبان‌شناسی شناختی، استعاره­های مفهومی نقش مهمی در نظام شناختی بشر دارند و استعارۀ شناختی، چارچوبی برای اندیشه است و صرفاَ موضوعی زبانی نیست بلکه موضوعی است مرتبط با اندیشه و خرد. با تحلیل استعاره‌های مربوط به عواطف می­توان به تفاوت­های فرهنگی و بنیان‌های شناختی ملت‌های مختلف پی برد. خشم یکی از اصلی­ترین احساسات بشر است و به همین دلیل استعاره­های آن از پربسامدترین و جهانی­ترین استعاره‌ها هستند. در بررسی‌ای میدانی که به ‌منظور واکاوی عملکرد ذهن در چگونگی شکل‌گیری استعاره‌های خشم در نابینایان فارسی‌زبان انجام گرفت، 10 نابینای مطلق مادرزاد فارسی‌زبان و 10 بینای فارسی‌زبان به‌عنوان گروه گواه بین سنین 18 تا 28 سال انتخاب شدند. زبان اول همۀ این آزمون‌وران‌ فارسی بوده است. این پژوهش استعاره­های مفهومی خشم را در زبان نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتای بینایشان از نظر قلمروهای مبدأ بر اساس مدل کووچشتحلیل نموده ‌است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفتارگرایی در نابینایان موجب تشابه فراوان استعاره‌های خشم، حتی استعاره‌های دیداری خشم، در دو گروه شده ‌است. این مسئله می‌تواند به باوری که منشأ استعاره را ذهن می‌داند، خدشه وارد کند. واژه‌های کلیدی:  استعارۀ خشم، استعاره­های عاطفی (احساسی)، نابینایان، گفتارگرایی [1]  دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه الزهرا(س) (نویسندة مسئول)؛ [email protected]                                                                           [2]  دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه الزهرا(س)؛  [email protected][3]  دانشیار، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛  [email protected]